Czym jest zachowek i czy można uniknąć jego płacenia?

Zachowek to instytucja prawna mająca na celu ochronę interesów osób najbliższych spadkodawcy, które z różnych powodów nie zostały ujęte w testamencie. Często dotyczy to dzieci, współmałżonka lub rodziców, którzy zostali pominięci w rozporządzeniach majątkowych. Ustawodawca zapewnia im prawo do określonej części spadku, nawet jeśli zmarły rozporządził majątkiem w inny sposób. Zachowek przybiera formę roszczenia pieniężnego, co oznacza, że uprawniony może domagać się od osoby obdarowanej wypłaty odpowiedniej kwoty. W praktyce jest to narzędzie zapobiegające całkowitemu pominięciu osób, które na mocy ustawy miałyby prawo do dziedziczenia. Usługi prawnicze w Częstochowie są dostępne w ofercie firmy Tomasz Małyska Kancelaria Radcy Prawnego. Przyjrzyjmy się temu bliżej.

Kto może się ubiegać o zachowek i jak się go wylicza

Prawo do zachowku przysługuje określonym członkom najbliższej rodziny spadkodawcy – zazwyczaj dzieciom, małżonkowi i rodzicom, jeżeli dziedziczyliby po nim w przypadku braku testamentu. Wysokość świadczenia ustala się jako połowę wartości udziału spadkowego, który dana osoba otrzymałaby przy dziedziczeniu ustawowym. Gdy uprawniony jest trwale niezdolny do pracy lub jest małoletni, przysługuje mu dwie trzecie tej wartości. Do podstawy wyliczenia zachowku dolicza się również darowizny przekazane za życia zmarłego. Osoba, która została pominięta w testamencie, może wystąpić z żądaniem zapłaty do spadkobiercy testamentowego lub osoby, która otrzymała zapis windykacyjny albo darowiznę. Roszczenie to ma charakter cywilny i podlega przedawnieniu, dlatego warto dochodzić swoich praw w odpowiednim czasie.

Czy da się uniknąć obowiązku zapłaty zachowku

Z formalnego punktu widzenia nie ma prostego sposobu na całkowite wykluczenie obowiązku wypłaty zachowku, jednak istnieją pewne rozwiązania prawne pozwalające ograniczyć jego skutki. Jednym z nich jest wydziedziczenie – możliwe tylko w konkretnych sytuacjach, np. gdy spadkobierca dopuścił się rażących uchybień wobec spadkodawcy. Inna metoda to zawarcie z przyszłym spadkobiercą umowy o zrzeczenie się dziedziczenia, która musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. W niektórych przypadkach można też rozdysponować majątkiem poprzez darowizny na długo przed śmiercią, choć i one mogą zostać uwzględnione przy wyliczaniu zachowku. Każdy przypadek wymaga indywidualnej analizy, najlepiej przy udziale prawnika, który wskaże najbezpieczniejsze i zgodne z prawem rozwiązania.